Iedereen een dementiepaspoort

Ik vond vandaag in de volkskrant dit artikel en zou dit graag met jullie delen.
En ben heel benieuwd wat je ervan vindt. alle reactie zijn welkom

Iedereen een dementiepaspoort
Geplaatst op 07-11-2007 06:15 door Evelien Tonkens in categorie actualiteit
Iedereen een dementiepaspoort
‘Dagelijks veelvuldig strelen op hoofd en schouders. Liefst door intimi maar wanneer die niet beschikbaar zijn, overschakelen op betaalde krachten. Neerzetten in een serre, met uitzicht op een parktuin met veel vogeltjes, bloemen, struiken en bomen. Zorg voor veel nestkastjes waar allerhande vogels in kunnen broeden. Omring mevrouw voorts met opwindbare speeldoosjes en malle koekoeksklokken waar elk uur bijvoorbeeld een vrouwtje uitpiept dat een kleedje uitklopt. Of een clowntje dat een handstandje maakt. Mevrouw regelmatig bedwelmen met de geur van lavendel en kamperfoelie. Boetseerklei en kleurpotloden geven, en voorlezen uit Alice in Wonderland. Op TV natuurfilms en de series Oud Geld en Hertenkamp eindeloos herhalen. Op CD's Afrikaanse en popballades en kamermuziek. Nooit blootstellen aan het geluid of zicht van auto's, motoren, lingeriereclame, voetbal en Nederpop, want daar word mevrouw agressief van. Jaarlijks uitje: bezoek aan een nest jonge poesjes van maximaal 6 weken oud.'
Zo wil ik leven als ik dement ben. Als ik niet meer kan nadenken, schrijven en lezen. Dit en nog veel meer wil ik daarom vastgelegd hebben in mijn dementiepaspoort. Het dementiepaspoort is belangrijker dan het genenpaspoort. Voor bejaarden zelfs belangrijker dan het gewone paspoort. Het vormt de sleutel tot onze persoon in demente en verwarde toestand. We kunnen maar beter in gezonde, heldere staat nadenken over wat wij dan willen. Allereerst voor onze intimi maar ook voor beleidsmakers. Alleen als we onze wensen massaal kenbaar maken, kan de regering haar beleid erop inrichten. Het aantal dementen zal dramatisch stijgen de komende decennia. Momenteel zijn er 270.000 mensen dement. Een derde van de 80-plussers lijdt aan dementie (nivel.nl). In 2040 zal het aantal dementen zijn verdubbeld. Europa zal dan 10 miljoen dementen tellen (rivm.nl.). Wereldwijd zullen het er 81 miljoen zijn.
We verdringen dit echter maar liever. Dankzij de media-aandacht voor de ellende in verpleeghuizen van een paar jaar geleden hebben we wel de vreselijkste beelden van het dementenbestaan maar we doen er niks mee. Zelfs als we er direct mee geconfronteerd worden, bijvoorbeeld omdat er een (groot)ouder in een verpleeghuis belandt, blijven we kinderlijk, bijna stampvoetend denken: ‘ik ga daar nooit naartoe, dan ben ik liever dood'. Rijke mensen denken er nog bij: ‘ik maak al mijn spaargeld op aan zorg, dan hoef ik niet naar een verpleeghuis'. Zo blijven we het hele onderwerp verdringen, en komt het nooit tot collectieve politieke actie. Zo blijven de meeste verpleeghuizen akelige oorden waar bewoners zich in diepe eenzaamheid te pletter vervelen. Op zijn best mogen ze eenmaal per week in een kring ballen.
Doodzonde, want er valt nog best een mooi leven te leiden in demente toestand. Maar alleen wanneer we kenbaar maken wat we dan willen, middels het dementiepaspoort. Ook haat of liefde voor ballen staan daarin natuurlijk vermeld.
Veel mensen denken dat ze de dans kunnen ontspringen door zelfstandig te blijven wonen. Maar dat zal doorgaans niet gaan. Daarvoor is zelfs een heleboel thuiszorg meestal niet afdoende - en blijft een dementiepaspoort noodzakelijk. In demente toestand zelfstandig wonen kan alleen door bovenmenselijke opofferingen van mantelzorgers. Minstens één mantelzorger moet dan het eigen leven bijkans opzij zetten, de baan opzeggen en de hele of halve week bij de demente inwonen. Uit vorige week gepubliceerd onderzoek van het Nivel blijkt dat een vijfde van deze mantelzorgers bijna onder hun taak bezwijkt. Als de demente dan eindelijk overlijdt, is zo iemand ook het eigen leven kwijt. Mantelzorgers doen dit omdat de demente het zo wilde, maar het is eigenlijk onmenselijk om dat van een ander te verlangen.
Het dementiepaspoort moet daarom verplicht worden voor alle veertigplussers. (Ja, zo jong al, want er zijn ook 10.000 jong-dementerenden.) Elke vijf jaar verlengen we het paspoort en brengen er zo nodig wijzigingen in aan. De overheid registreert alle paspoorten en maakt er statistieken van voor lange termijn beleid. Want stel dat zestig procent van de huidige veertigers mijn voorkeur deelt voor zo'n serre met tuin en vogels. Dan moeten de bomen daarvoor nu alvast geplant worden, en de tuinen aangekocht. En als iedereen graag gestreeld wordt, hebben we natuurlijk nog veel meer handen aan het bed nodig. De overheid kan uitrekenen hoeveel onze wensen gaan kosten en daar kunnen we dan nu al voor gaan sparen. Beter nu kiezen tussen een tweede auto, huis of vakantie of een fijn leven als demente, dan er te laat achter komen dat alleen een ‘keten van lege zondagen' resteert.
Tonkens, volkskrantblog.nl

empatische vaardigheden

Niemand kan je vertellen hoe je met een dementerende om te gaan. Er zijn wel een heleboel vaardigheden die je kunnen helpen contact te maken.
Contact is een behoefte van ieder mens. De mate en intentie van contact is heel verschillend. De een heeft er meer behoefte aan als de ander.
De mogelijkheid zelf contact te maken gaat tijdens het proces steeds moeilijker. Men trekt zich terug in de innerlijke wereld. Zoals je je terug kan trekken als je diep in gedachten zit of zit te dagdromen. Dan zie/ hoor je eigenlijk ook niet meer wat er om je heen gebeurd. In het derde en vierde stadia, de verborgen en verzonken ik komt het contact nog wel tot stand maar alleen als de ander hiertoe moeite, soms heel veel moeite voor doet. Dan kan er nog wel vaak een reactie terug worden gegeven.
Het is zwaar om voor iemand te zorgen die niet meer terug reageert. Onze eigen behoeften aan contact komen dan in de knel en dan wordt zorgen heel zwaar.

Daarom vind ik het heel zinvol u een aantal empatisch vaardigheden en technieken uit te leggen. Ze zijn niet moeilijk te leren, de kunst is te weten wat je wanneer kunt toepassen. zo vind je een uniek mix

Jezelf concentreren en centreren. Centreren wil zeggen jezelf leegmaken. Door jezelf te ontspannen en dmv bewuste ademhaling je eigen spanning en emoties even laten voor wat het is. Zo kan je afstemmen op een bewoner en openstaan voor alles wat gebeurd.
Centreren doe je vlak voordat je contact maakt, of heel bewust als iemand in de bedreigde ik erg kwetsend is.
Explorerende vragen stellen. Dit is vragen stellen op een niet bedreigede manier om informatie te krijgen wat iemand bezigheid. Het zijn vragen die beginnen met Wie Wat Waar Wanneer. zo krijg je fieten zonder de emoties aan te raken. Nooit met Waarom beginnen Dit vraagt om een verklaring, die men juist niet meer kan geven en is daardoor bedreigend.
Oprecht en intiem oogcontact. Oogcontact betekend de mogelijkheid tot echt ontmoeten. Zorg ervoor om op ooghoogte te zijn, dementerende verliezen het vermogen om vanuit de ooghoeken te zien, benader dus vanaf van voren. Bij mensen in de bedreigde ik kan direct oogcontact juist boosheid, agressie oproepen. let goed op de reactie en stem je daar op af. Het komt heel nauw, wanneer en hoe vaak je dit moet doen.
Spreken met een duidelijke lieve lage stem. probeer dit maar eens uit. de klank van je stem heeft veel meer invloed dan je denkt
Aanraken. aanraken is een manier van contact. mensen in de bedreigde ik willen vaak niet worden aangeraakt, bewaren sociale afstand, vinden al gauw iets kinderachtig of raar. maar later vinden dementerende het juist heel fijn aangeraakt te worden.
aanraken op verschillende plaatsen kan bewust of onbewust herinneringen oproepen.
een schouderklop, broederlijk. Een hand op het hoofd, vaderlijk. Een streling langs de wang moederlijk. aanraken van de kuiten, herinnering aan paard. Dit kun je bewust toepassen of juist laten.
Herhalen. Van wat de ander zegt met dezelfde intonatie of op vragende of bevestigende toon. Dit geeft de ander de gelegenheid op eigen tempo te vertellen, nieuwe woorden of zinnen volgen makkelijker
Reminisentie, oproepen van herinneringen door voorwerpen, foto's ect met als doel over vroeger te praten of om het leven te evalueren. Dit onderwerp zal ik een andere keer verdiepen. let op niet iedereen haalt graag herinneringen op.
Parafraseren. Dit houdt in dat je de essentie herhaalt van wat de ander zegt waarbiij je dezelfde sleutelwoorden gebruikt. ook intonatie en spraakritme neem je dan over.
Meerduidigheid. mensen gaan gaanderweg vaak zelfverzonnen woorden gebruiken die een ander niet herkent. Als je dit woord vervangt door hij, zij, het kan een ander zich toch begrepen voelen. BV deze prieten doen me pijn, dan kun je vragen, doen ze zo'n pijn?
Spiegelen. Je probeert contact op te bouwen door heel goed op iemands lichaamstaal te letten. Dezelfde houding of spanning aannemen of opdezelfde manier gebaren maken, ademhalen. Zorg dat het geen imiteren wordt, dan voelt de ander zich voor de gek gehouden. als je dit met respect doet maak je juist duidelijk dan je hem heel seriues neemt en veel moeite doet om hem te begrijpen, dit voelt men haarfijn aan.
Het gedrag koppelen aan onvoldane menselijke behoefte. mensen hebben 3 basis behoeften; dat iemand van je houdt, dat je nuttig bent of dat je je gevoelens kan uiten terwijl er iemand naar je luistert. als dementerende kloppen wrijven lopen is dit vaak "werken/ nuttig voelen"als men veel roept huilt lacht"uiten van gevoelens"
en er zijn mensen die tevreden zijn als ze maar af en toe een knuffel of aai over de bol hebben" iemand die van je houdt"
Inspelen op het voorkeurszintuig. dan maak je gebruik van het favoriete zintuig om contact te maken. Ook hier kom ik nog op terug
Polariteit. Als iemand blijft hangen in veel klagen kan dit helpen. dit houdt in dat je vraagt naar de extreme klacht. bv heeft u dit meer gehad? wanneer was het het allerergste? door daarna te vragen naar het tegenovergestelde. Wanneer had u hier NOOIT last van? Dit helpt hem helpen zijn gevoelens te uiten en zich te herinneren aan betere tijden en kan je iets vertellen over hoe hij vroeger dit probleem oploste

yokoda

Kun je het leven bewust afsluiten als je dementerend bent

Kun je het leven bewust afsluiten als je dementerend bent?

De laatste weken gaat het niet zo goed met haar. Ze heeft steeds vaker last van ernstige kortademigheid. Soms zo erg dat ze er niet van lopen kan.
Ze komt steeds vaker alleen uit bed als ik er zelf ben s’morgens. Haar vertrouwen in mij groeit maar ik vind het soms wel eens moeilijk tov mijn collega
Vandaag was ze weer erg moe. In de groep kan ze soms haast haar ogen niet open houden en slaapt ze even in. Dit past helemaal niet in haar levensvisie, dus ik voel me toch wel verontrust
Vandaag gaat ze wel mee naar de groep, maar lopen gaat niet. Voor het eerst vind ze het fijn om in een rolstoel te zitten!!!
In de groep neemt ze plaats in haar eigen fauteuille
Zoals ze gewent is geeft ze iedereen een hartelijke hand en warmte als de mensen binnen komen
Maar daarna vallen haar ogen dicht. Dit is zo anders dan we van haar gewend zijn.
Ik kniel vlak voor haar stoel neer en pakt haar beide handen. Ik vertel hoe blij we zijn dat ze toch probeert te komen ook al gaat het heel moeilijk.
Ik benadruk dat het prima is zo en dat ze niet meer hoeft te doen dan ze kan. Haar aanwezigheid is voldoende voor ons. Ook de andere groepsgenoten beamen dit. Het geeft niks je bent er en dat is het belangrijkste!
Haar ogen worden zacht ze laat merken dat ze dit heel erg waardeert en dat ze zich geaccepteerd voelt. Tijdens de gym wordt ze nog even actief en ze begint in het Duits te zingen en te praten. Ze houdt van Heintje en houdt de bal onder haar arm beklemt ze wilt geen korfbal spelen. Ze wilt dat we zingen over het avondrood......Als daarna het slotlied klink krijgt ze tranen in haar ogen: het zonnetje gaat van ons scheiden
Ik dank haar voor alles en wens haar veel sterkte de komende week
Ze kijkt me helder en doordringend aan: "ja, dat heb ik hard nodig. En de week daarna en de week daarna…"Ik vertaal: " het gaat niet goed met u?"
"Nee," zegt ze;" maar het is goed zo…. Ik weet waar ik naar toe ga en daar is kan het alleen maar beter zijn. Ik ben er klaar voor. En ik hoef niet verdrietig te zijn." Ze heeft een mooi leven gehad. Ik voel dat dit haar afscheid is, ze is er nu klaar voor.

Later in de bank is ze doodsmoe en weet ze niet waar ze het zoeken moet.
Wat moet ik nu doen? Wil je mij naar mijn broer brengen vraagt ze. Dit heeft ze nog nooit gevraagd.en dan... "Ik ben zo verschrikkelijk moe. Ik kan het niet meer"
Ze zinkt terug in de bank met bleek gezicht, met dichte ogen. "Misschien moet ik het maar los laten."mompelt ze. Ja zegt mijn colega: misschien is dat wel het beste om te doen.
Ze knikt..Daarna is het inderdaad snel gegaan.Een week later komt ze niet meer uit bed en 4 dagen later is ze overleden

Hoe kun je iemand ondersteunen in het dementieproces

Dit is een vraag die niet eenvoudig te beantwoorden is. Ieder mens is uniek.
Wie je bent noem je je identiteit:
Je opvoeding, scholing, werk, je sociale rol, je plek in het ouderlijk gezin, je karakter
Hoe je als mens gekent en erkent wilt worden noem je je individualiteit:
Dit is hoe je je kleed, je haar het liefste draagt, welke boeken je het liefste leest en welke muziek je het meeste van houdt. Op deze manier uit je dus wie je bent.

Verder wordt je ook gevormd door je omgeving: je persoonlijk levensgeschiedenis,zowel de feiten als hoe je zelf je leven hebt beleefd , de rode draad in je leven, de tijd waarin je leeft. Dit alles kun je niet los zien van wie je bent.

Als je dement wordt ben je meer dan wat vergeetachtig.
Je kunt geen nieuwe informatie meer opnemen en onthouden. Maar de informatie over jezelf van langer geleden blijft nog erg lang aanwezig.
We weten nog niet precies hoe de hersenen werken, laat staan dat we begrijpen hoe het dementeringsproces presies ingrijpt in ons geheugen.
Wel weten we inmiddels dat het niet zo simpel is als ik vroeger werd verteld.

Nl:
Het geheugen bij dementerenden rolt als het ware op van achter naar voor.
Je raakt het eerste kwijt wat je het laatste hebt geleerd. En zo terug in de tijd.
Wat je het eerste hebt geleerd behoudt je het langste.

Ik probeerde dus te achterhalen in welke tijd iemand was beland en vanuit daar kon ik dus inschatten wat iemand nog wel of niet begreep.
Helaas bleek dit allerminst te werken. Was het maar zo eenvoudig.

Tegenwoordig weten we dat het proces van vergeetachtigheid heel anders afgebroken wordt.
Ik vergelijk het met een boekenkast. bij wijze van spreken schrijf je elke dag van je leven een bladzijde. Elk jaar is een boek in de kast.
Als je dement wordt verdwijnen de boeken niet netjes van achter naar voor op volgorde
maar je raakt bladzijden kwijt uit verschillende boeken. Bladzijden raken door elkaar
boeken staan op de verkeerde plaats of raken helemaal kwijt
En wat het nog moeilijker maakt elke dag kan de boekenkast er anders uitzien.

Het is dus telkens een puzzel elke dag opnieuw. En dat kost erg veel energie, niet alleen voor de familie maar wat denk je van de client zelf.

Daarbij komt dat er veel verschillende soorten dementie zijn, De ene vorm van dementie is de andere niet. Vasculaire dementie kunt je niet vergelijken met Alzheimer en al helemaal niet met de ziekte van korsakov. Of dementie ten gevolgen van zuurstof gebrek in de hersenen na een ongeval

Dat betekent in de praktijk dat wat het ene moment helpt het gedrag te begrijpen, het andere moment niet hoeft te werken.
Wat voor die ene client veiligheid biedt kan een ander juist erg onrustig maken.

Je wordt dus letterlijk gedwongen bij het moment te leven.


Het derde belangrijke inzicht is dat dementie een crisis is.
Een crisis is een ernstige verstoring van het emotionele evenwicht, dit kan zowel door positieve of negatieve gebeurtenissen worden veroorzaakt. De spanning die dit met zich meebrengt wordt stress genoemd. Ieder mens probeert deze spanning en emoties het hoofd te bieden, dit gedrag wordt coping genoemd. En ieder mens ontwikkelt zijn eigen copingstrategie op basis van levenservaring.
Als je meerder malen in je leven met eenzelfde crisis te maken krijgt bv een scheiding kan er een zn stapeling plaatsvinden en je meer problemen ondervinden in het verwerken ervan. een keer kan gebeuren, twee keer is heel vervelend maar 3 keer kan je behoorlijk aan jezlef gaan doen twijfelen

Het inzicht dat gedrag van dementerenden niet alleen kan worden gezien als gedrag wat je niet kunt veranderen, omdat het nu eenmaal door de dementie komt, maar vaak het gevolg is van hoe iemand met de situatie omgaat; geeft ons een heleboel handvaten om hulp te bieden. Crisissen herkennen we allemaal, daardoor wordt gedrag begrijpelijker, kun je je makkelijker inleven en emotioneel porberen te steunen.

stukje geschiedenis over wat er verandert is mbt omgang met dementerenden

Als we praten over dementie dan zegt het nog heel weinig over hoe iemand is en waar hij nog wel of niet meer toe in staat is. Ook zegt het nog niets over de contact mogelijkheden die er overblijven.

Bij het dementeren is er sprake is van verschillende fasen.De achteruitgang verloopt in fasen. Er is wel veel verandert hoe we tegen dementie aankijken en hoe we het onder woorden brengen. In de jaren 70 benoemde men deze fasen vanuit de verpleegkundige visie.Er werden 3 stadia herkent.
Begeleidings behoeftigen.
Verzorgings behoeftigen
Verplegings behoeftigen

Mensen in de verschillende stadia werden bij voorkeur apart verzorgd. Dit had als gevolg dat mensen naar een andere afdeling werden overgeplaatst als men geestelijk verder achteruit ging. Dit was omdat ieder stadia had een eigen benaderingswijze nodig had.

Zo werd bij de begeleidings behoeftigen Realiteits Orientatie Training toegepast.
Zoveel mogelijk proberen achteruitgang proberen tegen te gaan. Veel oefenen met geheugenspelletjes, zoveel mogelijk voor jezelf zorgen. Trainen bij het wassen en aankleden.Voordurend informatie herhalen en de omgeving herkenbaar maken met wegwijzerbordjes en rode stippen in het zeil waar men bv de wc kon vinden. Dagelijk de krant lezen, datum herhalen, naam herhalen. zoveel mogelijk structuur aanbieden.
Helaas was op deze afdelingen soms heel veel onrust, want als er een bewoner zei: ik ga naar huis, dan stapte iedereen op en liep men gezamelijk over de gang op zoek naar de uitgang. want iedereen wilde dan mee naar huis.

Later werd in de literatuur beschreven dat er in het tweede stadia een onderscheidt was te maken tussen het begin en het einde en met de komst van de Validation door Naomie Veil werden de stadia beschreven vanuit wat we herkennen aan dementerenden
stadia van lichte verwardheid
stadia van desorientie in tijd
stadia van repeterende bewegingen
vegatatief stadia

Vooral de Validation heeft ons heel veel geleerd over het belang van de contact mogelijkheden en ons inzicht gegeven hoe dementerende hun eigen situatie beleven.
In plaats van tegen de achteruitgang te vechten wordt de dementerende geaccepteerd zoals hij is. Het grondbeginsel is dat ieder mens waardevol is en ieder gedrag betekenis heeft, ongeacht de mate van dementie. In plaats van de dementerende te orienteren op onze werkelijkheid, probeer je mee te gaan in zijn belevingswereld met empatie en zonder dat je oordeelt. Met als doel het herstellen van het gevoel van eigenwaarde en het verminderen van angst en spanning.

Validation omschrijft een heleboel verbale en non verbale technieken die je in verschillende fasen wel of juist niet kunt gebruiken
Ook wordt er veel gebruik gemaakt van de ontwikkelingsstadia in de levensloop van mensen vlg Erik Erikson. nl De fasen in ieders mensenleven om te komen tot ego-integriteit.Volgens Erikson staat in de ouderdom het laatste thema 'integratie versus wanhoop' centraal. De oudere overdenkt zijn leven om te bezien of het goed was, of hij zijn leven zoals het gegaan is heeft aanvaard.
Uiteindelijk moet de oudere mens kunnen zeggen: 'Mijn leven is goed zoals het geweest is'. Als hem dit niet lukt zal hij wanhopig worden. Hij kan het leven immers niet meer overdoen.

Ook werd voor mensen in het vegetatief stadium het zn snoezelen of zintuigactivering ontwikkelt, omdat ook diep demente mensen behoefte hebben aan nabijheid en contact en ook omdat het zorgen voor deze mensen als er geen reactie meer terug komt erg moeilijk is vol te houden, gingen verzorgenden met hun eigen behoefte aan contact met deze mensen aan de slag.

In een snel tempo ontwikkelden zich heel veel verschillende benaderingswijzen zoals warme zorg, reminicentie
Vanuit deze ontwikkeling en ook alle vragen die deze verschillende benaderingswijzen oproepen aan dissusie , hoe, wanneer, bij wie en door wie toe te passen, werd belevingsgerichte zorg ontwikkeld.
Niet de benaderingswijze en hun toepassing hoort centraal te staan. Maar de dementerende mens zelf. Verzorgenden en familieleden kunnen alle benaderingswijze toepassen die de dementerende ondersteunt. We gingen ons verdiepen in de ervaring van de dementerende zelf, wat vind hij zelf over zijn situatie en bij welke hulp is hij gebaat. Daarmee kwamen er ook nieuwe namen voor de verschillende fasen , maar nu beschreven vanuit de beleving van de dementerende
fase van de bedreigde ik
fase van de verdwaalde ik
fase van de verborgen ik
fase van de verzonden ik

hier vind je een handig schema om te herkennen in welk stadia iemand verkeert;
http://www.imoz.nl/uploads/ikbeleving.pdf

Dit schema is niet bedoeld om iemand in een hokje te plaatsen, maar juist om een handvat te hebben over hoe je met iemand om kan gaan en om eventuele valkuilen te voorkomen.

het levensboek waarom en hoe

Het levensboek

Het levensboek vertelt in woord en beeld het levensverhaal van de bewoner of familielid.
Het levensboek is een hulpmiddel in de omgang met de bewoner/ familielid die in het verleden leeft.

Waarom een levensboek?

Naar mate de bewoner/familielid verder komt in het proces van dementie gaat hij zich meer en meer orienteren op zijn verleden. De werkelijkheid van vandaag wordt beleefd en begrepen vanuit het verleden.
Aan zijn eigen verleden ontleent hij/zij eigenwaarde, houvast, vertrouwdheid en een gevoel van " dat ben ik"
Luisteren en kijken naar herinneringen van vroeger biedt ontspanning. Foto’s en plaatjes geven herkenning zonder woorden. Vooral als woorden verstommen kan het levensboek een hulp zijn voor familie om invulling te geven aan hun bezoek in het verpleeghuis.
Ook verzorgenden en vrijwilligers kunnen er ideeen uit opdoen bij het geven van persoonlijke aandacht aan de bewoner.

Wat komt er in het levensboek te staan?
Het levensboek bevat foto’s , plaatjes en verhalen van mensen en dingen waaraan de bewoner fijne herinneringen heeft of wat voor hem of haar eigen en vertrouwd is. Anders gezegd, wat voor hem of haar een thuis is.
Enkele ideeen voor het maken van een levensboek:
Kies een losbladig klappersysteem b.v. een ringband
Zorg voor een volgorde in de tijd
Besteed ruim aandacht aan de jeugdjaren van de bewoner bij zijn ouders thuis
Misschien kan de bewoner zelf nog op enigerlei wijze helpen bij het samenstellen van het levensboek
b.v zijn eigen woorden als commentaar bij een foto of plaatje.
Vraag zonodig om aanvullende informatie bij iemand, die de bewoner in zijn jonge jaren goed heeft meegemaakt b.v een broer of zus, vriendin
Bescherming van de privacy: bedenk bij het samenstellen van het levensboek dat het boek niet open op tafel in de huiskamer hoeft te liggen, maar dat het boek ook niet achter slot en grendel bewaard moet worden. Vermeld niet alleen fijne vertrouwde herinneringen maar vermeld ze op een manier zoals de bewoner het van zichzelf gedaan zou hebben.
Naar keuze kunt U het levensboek uitbreiden als communicatieschrift voor bezoek b.v.
Maandagmiddag Nel op bezoek geweest, samen buiten gewandelt en thee gedronken.

Tenslotte enkele voorbeelden om een en ander duidelijker te maken:
Geliefde onderwerpen
Geboorteplaats of streek: b.v. zeeuwse babbelaars, stad of platteland, waar de bewoner is opgegroeid
Oudelijk gezin: b.v. broers en zussen b.v broer die missionaris was in Afrika
Belangrijke personen en zaken uit de jeugdjaren: liefhebberijen uit die tijd, koosnaam Dondersteentje, logeren bij tante Jaan, een liedje of versje, zondagsschool
Scholing en beroep: b.v. Juffouw Cato, de eerste baan, beroepsattributen bv gereedschap
Huwlijk en gezin: bv de huwlijksreis, vakanties aan zee, familie anekdotes, woonadressen, foto’s van het huis
Levensovertuiging: geloof, bv reis naar Lourdes, Maria verering, lievelingspsalm of gebed voor het eten of het slapen gaan.
Vrije tijd en belangstelling: weekblad bv vorsten of de boerderij, sportclub Concordia, korfbalvereniging, zangvereniging, kweken van rozen, de oude Drees, vriendschap met Jimmy ( huisdieren) een amerikaanse bevrijder in 1944
Je kunt familie vragen een boek te maken. Je kunt voorbeeld van een leeg boek laten zien of een voorbeeld van een andere bewoner evt met toestemming van de familie
Families kunnen elkaar ook adviseren, helpen
Je kunt de activiteitenbegeleiding hierbij betrekken, familie kan onze hulp inroepen als ze dit wensen

Je moet er rekening mee houden dat het samenstellen van een levensboek het verwerkingsproces van de familie kan ondersteunen