dinsdag 27 november 2007

Iedereen een dementiepaspoort

Ik vond vandaag in de volkskrant dit artikel en zou dit graag met jullie delen.
En ben heel benieuwd wat je ervan vindt. alle reactie zijn welkom

Iedereen een dementiepaspoort
Geplaatst op 07-11-2007 06:15 door Evelien Tonkens in categorie actualiteit
Iedereen een dementiepaspoort
‘Dagelijks veelvuldig strelen op hoofd en schouders. Liefst door intimi maar wanneer die niet beschikbaar zijn, overschakelen op betaalde krachten. Neerzetten in een serre, met uitzicht op een parktuin met veel vogeltjes, bloemen, struiken en bomen. Zorg voor veel nestkastjes waar allerhande vogels in kunnen broeden. Omring mevrouw voorts met opwindbare speeldoosjes en malle koekoeksklokken waar elk uur bijvoorbeeld een vrouwtje uitpiept dat een kleedje uitklopt. Of een clowntje dat een handstandje maakt. Mevrouw regelmatig bedwelmen met de geur van lavendel en kamperfoelie. Boetseerklei en kleurpotloden geven, en voorlezen uit Alice in Wonderland. Op TV natuurfilms en de series Oud Geld en Hertenkamp eindeloos herhalen. Op CD's Afrikaanse en popballades en kamermuziek. Nooit blootstellen aan het geluid of zicht van auto's, motoren, lingeriereclame, voetbal en Nederpop, want daar word mevrouw agressief van. Jaarlijks uitje: bezoek aan een nest jonge poesjes van maximaal 6 weken oud.'
Zo wil ik leven als ik dement ben. Als ik niet meer kan nadenken, schrijven en lezen. Dit en nog veel meer wil ik daarom vastgelegd hebben in mijn dementiepaspoort. Het dementiepaspoort is belangrijker dan het genenpaspoort. Voor bejaarden zelfs belangrijker dan het gewone paspoort. Het vormt de sleutel tot onze persoon in demente en verwarde toestand. We kunnen maar beter in gezonde, heldere staat nadenken over wat wij dan willen. Allereerst voor onze intimi maar ook voor beleidsmakers. Alleen als we onze wensen massaal kenbaar maken, kan de regering haar beleid erop inrichten. Het aantal dementen zal dramatisch stijgen de komende decennia. Momenteel zijn er 270.000 mensen dement. Een derde van de 80-plussers lijdt aan dementie (nivel.nl). In 2040 zal het aantal dementen zijn verdubbeld. Europa zal dan 10 miljoen dementen tellen (rivm.nl.). Wereldwijd zullen het er 81 miljoen zijn.
We verdringen dit echter maar liever. Dankzij de media-aandacht voor de ellende in verpleeghuizen van een paar jaar geleden hebben we wel de vreselijkste beelden van het dementenbestaan maar we doen er niks mee. Zelfs als we er direct mee geconfronteerd worden, bijvoorbeeld omdat er een (groot)ouder in een verpleeghuis belandt, blijven we kinderlijk, bijna stampvoetend denken: ‘ik ga daar nooit naartoe, dan ben ik liever dood'. Rijke mensen denken er nog bij: ‘ik maak al mijn spaargeld op aan zorg, dan hoef ik niet naar een verpleeghuis'. Zo blijven we het hele onderwerp verdringen, en komt het nooit tot collectieve politieke actie. Zo blijven de meeste verpleeghuizen akelige oorden waar bewoners zich in diepe eenzaamheid te pletter vervelen. Op zijn best mogen ze eenmaal per week in een kring ballen.
Doodzonde, want er valt nog best een mooi leven te leiden in demente toestand. Maar alleen wanneer we kenbaar maken wat we dan willen, middels het dementiepaspoort. Ook haat of liefde voor ballen staan daarin natuurlijk vermeld.
Veel mensen denken dat ze de dans kunnen ontspringen door zelfstandig te blijven wonen. Maar dat zal doorgaans niet gaan. Daarvoor is zelfs een heleboel thuiszorg meestal niet afdoende - en blijft een dementiepaspoort noodzakelijk. In demente toestand zelfstandig wonen kan alleen door bovenmenselijke opofferingen van mantelzorgers. Minstens één mantelzorger moet dan het eigen leven bijkans opzij zetten, de baan opzeggen en de hele of halve week bij de demente inwonen. Uit vorige week gepubliceerd onderzoek van het Nivel blijkt dat een vijfde van deze mantelzorgers bijna onder hun taak bezwijkt. Als de demente dan eindelijk overlijdt, is zo iemand ook het eigen leven kwijt. Mantelzorgers doen dit omdat de demente het zo wilde, maar het is eigenlijk onmenselijk om dat van een ander te verlangen.
Het dementiepaspoort moet daarom verplicht worden voor alle veertigplussers. (Ja, zo jong al, want er zijn ook 10.000 jong-dementerenden.) Elke vijf jaar verlengen we het paspoort en brengen er zo nodig wijzigingen in aan. De overheid registreert alle paspoorten en maakt er statistieken van voor lange termijn beleid. Want stel dat zestig procent van de huidige veertigers mijn voorkeur deelt voor zo'n serre met tuin en vogels. Dan moeten de bomen daarvoor nu alvast geplant worden, en de tuinen aangekocht. En als iedereen graag gestreeld wordt, hebben we natuurlijk nog veel meer handen aan het bed nodig. De overheid kan uitrekenen hoeveel onze wensen gaan kosten en daar kunnen we dan nu al voor gaan sparen. Beter nu kiezen tussen een tweede auto, huis of vakantie of een fijn leven als demente, dan er te laat achter komen dat alleen een ‘keten van lege zondagen' resteert.
Tonkens, volkskrantblog.nl

donderdag 15 november 2007

empatische vaardigheden

Niemand kan je vertellen hoe je met een dementerende om te gaan. Er zijn wel een heleboel vaardigheden die je kunnen helpen contact te maken.
Contact is een behoefte van ieder mens. De mate en intentie van contact is heel verschillend. De een heeft er meer behoefte aan als de ander.
De mogelijkheid zelf contact te maken gaat tijdens het proces steeds moeilijker. Men trekt zich terug in de innerlijke wereld. Zoals je je terug kan trekken als je diep in gedachten zit of zit te dagdromen. Dan zie/ hoor je eigenlijk ook niet meer wat er om je heen gebeurd. In het derde en vierde stadia, de verborgen en verzonken ik komt het contact nog wel tot stand maar alleen als de ander hiertoe moeite, soms heel veel moeite voor doet. Dan kan er nog wel vaak een reactie terug worden gegeven.
Het is zwaar om voor iemand te zorgen die niet meer terug reageert. Onze eigen behoeften aan contact komen dan in de knel en dan wordt zorgen heel zwaar.

Daarom vind ik het heel zinvol u een aantal empatisch vaardigheden en technieken uit te leggen. Ze zijn niet moeilijk te leren, de kunst is te weten wat je wanneer kunt toepassen. zo vind je een uniek mix

Jezelf concentreren en centreren. Centreren wil zeggen jezelf leegmaken. Door jezelf te ontspannen en dmv bewuste ademhaling je eigen spanning en emoties even laten voor wat het is. Zo kan je afstemmen op een bewoner en openstaan voor alles wat gebeurd.
Centreren doe je vlak voordat je contact maakt, of heel bewust als iemand in de bedreigde ik erg kwetsend is.
Explorerende vragen stellen. Dit is vragen stellen op een niet bedreigede manier om informatie te krijgen wat iemand bezigheid. Het zijn vragen die beginnen met Wie Wat Waar Wanneer. zo krijg je fieten zonder de emoties aan te raken. Nooit met Waarom beginnen Dit vraagt om een verklaring, die men juist niet meer kan geven en is daardoor bedreigend.
Oprecht en intiem oogcontact. Oogcontact betekend de mogelijkheid tot echt ontmoeten. Zorg ervoor om op ooghoogte te zijn, dementerende verliezen het vermogen om vanuit de ooghoeken te zien, benader dus vanaf van voren. Bij mensen in de bedreigde ik kan direct oogcontact juist boosheid, agressie oproepen. let goed op de reactie en stem je daar op af. Het komt heel nauw, wanneer en hoe vaak je dit moet doen.
Spreken met een duidelijke lieve lage stem. probeer dit maar eens uit. de klank van je stem heeft veel meer invloed dan je denkt
Aanraken. aanraken is een manier van contact. mensen in de bedreigde ik willen vaak niet worden aangeraakt, bewaren sociale afstand, vinden al gauw iets kinderachtig of raar. maar later vinden dementerende het juist heel fijn aangeraakt te worden.
aanraken op verschillende plaatsen kan bewust of onbewust herinneringen oproepen.
een schouderklop, broederlijk. Een hand op het hoofd, vaderlijk. Een streling langs de wang moederlijk. aanraken van de kuiten, herinnering aan paard. Dit kun je bewust toepassen of juist laten.
Herhalen. Van wat de ander zegt met dezelfde intonatie of op vragende of bevestigende toon. Dit geeft de ander de gelegenheid op eigen tempo te vertellen, nieuwe woorden of zinnen volgen makkelijker
Reminisentie, oproepen van herinneringen door voorwerpen, foto's ect met als doel over vroeger te praten of om het leven te evalueren. Dit onderwerp zal ik een andere keer verdiepen. let op niet iedereen haalt graag herinneringen op.
Parafraseren. Dit houdt in dat je de essentie herhaalt van wat de ander zegt waarbiij je dezelfde sleutelwoorden gebruikt. ook intonatie en spraakritme neem je dan over.
Meerduidigheid. mensen gaan gaanderweg vaak zelfverzonnen woorden gebruiken die een ander niet herkent. Als je dit woord vervangt door hij, zij, het kan een ander zich toch begrepen voelen. BV deze prieten doen me pijn, dan kun je vragen, doen ze zo'n pijn?
Spiegelen. Je probeert contact op te bouwen door heel goed op iemands lichaamstaal te letten. Dezelfde houding of spanning aannemen of opdezelfde manier gebaren maken, ademhalen. Zorg dat het geen imiteren wordt, dan voelt de ander zich voor de gek gehouden. als je dit met respect doet maak je juist duidelijk dan je hem heel seriues neemt en veel moeite doet om hem te begrijpen, dit voelt men haarfijn aan.
Het gedrag koppelen aan onvoldane menselijke behoefte. mensen hebben 3 basis behoeften; dat iemand van je houdt, dat je nuttig bent of dat je je gevoelens kan uiten terwijl er iemand naar je luistert. als dementerende kloppen wrijven lopen is dit vaak "werken/ nuttig voelen"als men veel roept huilt lacht"uiten van gevoelens"
en er zijn mensen die tevreden zijn als ze maar af en toe een knuffel of aai over de bol hebben" iemand die van je houdt"
Inspelen op het voorkeurszintuig. dan maak je gebruik van het favoriete zintuig om contact te maken. Ook hier kom ik nog op terug
Polariteit. Als iemand blijft hangen in veel klagen kan dit helpen. dit houdt in dat je vraagt naar de extreme klacht. bv heeft u dit meer gehad? wanneer was het het allerergste? door daarna te vragen naar het tegenovergestelde. Wanneer had u hier NOOIT last van? Dit helpt hem helpen zijn gevoelens te uiten en zich te herinneren aan betere tijden en kan je iets vertellen over hoe hij vroeger dit probleem oploste

yokoda

woensdag 7 november 2007

Kun je het leven bewust afsluiten als je dementerend bent

Kun je het leven bewust afsluiten als je dementerend bent?

De laatste weken gaat het niet zo goed met haar. Ze heeft steeds vaker last van ernstige kortademigheid. Soms zo erg dat ze er niet van lopen kan.
Ze komt steeds vaker alleen uit bed als ik er zelf ben s’morgens. Haar vertrouwen in mij groeit maar ik vind het soms wel eens moeilijk tov mijn collega
Vandaag was ze weer erg moe. In de groep kan ze soms haast haar ogen niet open houden en slaapt ze even in. Dit past helemaal niet in haar levensvisie, dus ik voel me toch wel verontrust
Vandaag gaat ze wel mee naar de groep, maar lopen gaat niet. Voor het eerst vind ze het fijn om in een rolstoel te zitten!!!
In de groep neemt ze plaats in haar eigen fauteuille
Zoals ze gewent is geeft ze iedereen een hartelijke hand en warmte als de mensen binnen komen
Maar daarna vallen haar ogen dicht. Dit is zo anders dan we van haar gewend zijn.
Ik kniel vlak voor haar stoel neer en pakt haar beide handen. Ik vertel hoe blij we zijn dat ze toch probeert te komen ook al gaat het heel moeilijk.
Ik benadruk dat het prima is zo en dat ze niet meer hoeft te doen dan ze kan. Haar aanwezigheid is voldoende voor ons. Ook de andere groepsgenoten beamen dit. Het geeft niks je bent er en dat is het belangrijkste!
Haar ogen worden zacht ze laat merken dat ze dit heel erg waardeert en dat ze zich geaccepteerd voelt. Tijdens de gym wordt ze nog even actief en ze begint in het Duits te zingen en te praten. Ze houdt van Heintje en houdt de bal onder haar arm beklemt ze wilt geen korfbal spelen. Ze wilt dat we zingen over het avondrood......Als daarna het slotlied klink krijgt ze tranen in haar ogen: het zonnetje gaat van ons scheiden
Ik dank haar voor alles en wens haar veel sterkte de komende week
Ze kijkt me helder en doordringend aan: "ja, dat heb ik hard nodig. En de week daarna en de week daarna…"Ik vertaal: " het gaat niet goed met u?"
"Nee," zegt ze;" maar het is goed zo…. Ik weet waar ik naar toe ga en daar is kan het alleen maar beter zijn. Ik ben er klaar voor. En ik hoef niet verdrietig te zijn." Ze heeft een mooi leven gehad. Ik voel dat dit haar afscheid is, ze is er nu klaar voor.

Later in de bank is ze doodsmoe en weet ze niet waar ze het zoeken moet.
Wat moet ik nu doen? Wil je mij naar mijn broer brengen vraagt ze. Dit heeft ze nog nooit gevraagd.en dan... "Ik ben zo verschrikkelijk moe. Ik kan het niet meer"
Ze zinkt terug in de bank met bleek gezicht, met dichte ogen. "Misschien moet ik het maar los laten."mompelt ze. Ja zegt mijn colega: misschien is dat wel het beste om te doen.
Ze knikt..Daarna is het inderdaad snel gegaan.Een week later komt ze niet meer uit bed en 4 dagen later is ze overleden